مشاوره خانواده و زندگی

مشاور خوب کودک : شناخت وضعیت رشد جسمی کودک

برای شناخت وضعیت رشد جسمی کودک، معیارهای مراحل رشد، هرگز اصول آماری قرار نمی‌گیرد. کودک ممکن است نسبت به تاریخ سنی که توسط آن مرحله معین نشده است، بسیار جوان یا بسیار مسن باشد. بنابراین باید معیار سطح مرحله‌ای را پیدا کنیم تا بتوانیم درجه بلوغی را که کودک واقعا به آن دست یافته، تشریح کنیم. از طریق معیارهایی که برای هر دوره تعیین شده، تفاوت‌های فردی نمایان می‌شود.

در فرآیند رشد همیشه سرعت مفهوم متغیری دارد، مثلا رشد در سن ۵ سالگی کند شده و از سن ۱۰ سالگی تغییرات ناشی از رشد نمایان خواهد شد. عمل رشد به طور دائمی از بدو تولد شروع می‌شود و تغییراتی را ایجاد می‌کند که متاسفانه گاهی نسبت به این تغییرات توجهی نمی‌شود که این بی‌توجهی تاثیرات سوئی بر روی فرزند در حال رشد می‌گذارد، زیرا رشد علاوه بر تغییرات جسمی، تغییراتی در رفتار کودک نیز ایجاد می‌کند که به موازات فرایند رشد جسمی انجام می‌گیرد. البته تغییرات حاصل از رشد جسمی از محیط پیرامون کودک نیز متاثر است. مثلا رشد کودکی که در شمال کشور زندگی می‌کند، با کودکی که در جنوب کشور است، تفاوت خواهد داشت. با این وجود می‌توان گفت که کودکان نواحی مختلف جامعه از لحاظ رشد و تغییرات فیزیکی و روانی قابل مقایسه هستند.

البته مراحل رشد کودک، مختص دسته‌بندی کودکان نیست، بلکه وسیله‌ای است که به ما امکان می‌دهد رفتار کودکان را تعبیر و تفسیر کنیم. کودک بیش از ششصد عضله متمایز دارد که او را کاملا در بر گرفته‌اند. اکثر این عضلات (پی – ماهیچه) شدیدا توسط جهت‌های قرینه و با دستگاه مفصلی و اهرمی قابل توجهی به اسکلت محکم شده‌اند. پیچیدگی سیستم عضلات ماهیچه‌ای از حد تصور فراتر است، زیرا کودک در حدود چهل میلیون تار ماهیچه‌ای دارد که هر یک از این تارها به نوبه خود از تعداد بی‌شماری رشته‌های نازک میکروسکوپی ساخته شده است که این رشته‌ها نیز به نوبه خود به رشته‌های نازک عصبی متصل می‌شوند که مایعات مغزی انتشاردهنده تحریک عصبی آنها از یک سری سلول‌های عصبی که در مغز و نخاع قرار دارند، حاصل می‌شود.

بخش اعظم این تشکیلات، در طول ۱۰ سال اولیه زندگی ساخته می‌شود و به شکل یک فرایند منظم انجام می‌گیرد و بر اساس یک نظم دقیق ایجاد می‌شود که مراحل رشد را یادآوری می‌کند. روند این تشکیلات قبل از تولد شروع می‌شود. کودک قبل از تولدش قادر است حرکاتی انجام بدهد و وضعیت خود را تغییر بدهد (کل حرکاتی را که در طول دوره جنینی انجام می‌شود، قابل ملاحظه است.)

کمی پس از تولد، نوزاد وضعیت‌های فعالی را که چشم‌ها، سر، بازوها، پاها و بالا تنه وارد عمل می‌کند، می‌پذیرد؛ که این وضعیت کاملا منظم و هماهنگ است. این کشف قابل ملاحظه، انضباط و هم‌آهنگی وضعیت چشم‌ها، سر و دست‌ها و بدن را ایجاب می‌کند، حرکت غیر ارادی و نیروبخش گردن از دوران کودکی به عنوان منشأ ساده رشد در نظر گرفته می‌شود.

زندگی قبل از تولد

دوران طبیعی بارداری معمولا در حدود ۲۸۰ روز است. می‌توان دوران ۹ ماهگی بارداری را به سه قسمت تقسیم کرد که به آنها سه ماهه اول، دوم و سوم می‌گویند. باید توجه داشت جنین در طول دوران بارداری از خون مادر تغذیه می‌کند و به همین دلیل رشد جنین در این دوران، وابستگی شدیدی به مادر دارد.

سه ماهه اول

در سه ماهه اول قلب ضربان نسبی دارد و خون را به تمام قسمت‌هایی که اندام جنین است، می‌رساند. چشم و بینی و گوش خارجی هنوز تشکیل نشده است. دستگاه گوارش همچنان در حال تشکیل شدن است.

در پایان هفته هشتم وزن جنین در حدود یک گرم و طول قد او در حدود ۵/۲ سانتیمتر است. اندام‌ها کم‌کم قابل رویت هستند، ولی بازو، آرنج، ساعد، دست‌ها، ران، زانو، ساق و پاها کم و بیش دیده می‌شود. در اواخر هفته هشتم زائده مانندی که قبلا به شکل دم دیده می‌شد، از بین می‌رود. در انتهای هفته دوازدهم وزن جنین ۳۰ گرم و طول قد ۵/۷-۹ سانتیمتر است. در این دوره اندام‌ها تشکیل شده‌اند، بازوها، انگشتان دست‌ها و پاها ک املا مشخص شده است. گوش خارجی قابل رویت است. ضربان قلب را در این موقع با وسایل مخصوص می‌توان شنید، ناخن‌ها تشکیل شده و چشم‌ها کامل می‌شوند.مشاوره کودک

سه ماهه دوم

در سه ماهه دوم اعضا و اندام‌هایی که در سه ماهه اول تشکیل شده در سه ماهه دوم رشد می‌کند و به مرحله تکامل نزدیک می‌شود.

در پایان دوره شش ماهگی طول قد جنین در حدود ۵/۲۷ تا ۳۰ سانتیمتر و وزن آن ۶۰۰ تا ۷۲۰ گرم است. در ماه‌های پنجم و ششم پوست بدن جنین قرمز می‌شود. در این زمان که غدد چربی پوست شروع به ترشح چربی می‌کنند و همراه با سلول‌های مرده پوست، ماده سفید رنگی را تشکیل می‌دهند که پوست جنین را می‌پوشاند که این، وظیفه حفاظت از پوست را به عهده خواهد داشت.

سه ماهه سوم

در سه ماهه سوم و در پایان نهمین ماه بارداری وزن معمولی جنین دختر در حدود ۳۰۰۰ گرم و پسر در حدود ۳۲۰۰ گرم است. طول قد در حدود ۵۰ سانتیمتر است. پوست بدن تغییر کرده و سفید یا صورتی کمرنگ می‌شود و پشت جنین از ماده چرب سفید پوست پوشیده می‌شود.

نیازهای جسمی کودک

رشد جسمانی کودک با اشباع نیازهای جسمی او و فراهم کردن وسایل مادی امکان‌پذیر خواهد بود. کودکان در سنین مختلف در سلامتی یا بیماری نیازهای متفاوتی دارند. مثلا: نوع و مقدار غذا و خوابی که کودک در سال‌های اول زندگی بدان نیاز دارد، با سال‌های بعد متفاوت است. پدر در صورت حضور از نظر تغذیه حقی بر فرزند دارد و باید از نظر غذایی نیازمندی‌های او را تامین کند.

منبع :مرکز مشاوره -مشاور خوب کودک : شناخت وضعیت رشد جسمی کودک